Koningsdag: hoe koninklijk is de frituur?

In dit artikel:

Koning Willem-Alexander viert zijn 58ste verjaardag en rond Koningsdag staat oranje friet met mayonaise centraal in het koninkrijk. Frituurwereld verkent de koninklijke connecties van populaire frituursnacks. Zo stamt de kroket uit de Franse adelkeuken, met de aardappel zelf die door een Franse apotheker op koninklijk terrein werd gepromoot tijdens tijden van hongersnood rond de Franse Revolutie. Sinds 2013 is in Nederland jaarlijks een ‘Koninklijke Aardappel’ gekozen, een traditie gestart na een koninklijk bezoek aan Emmeloord, dé aardappelhoofdstad; de nieuwste bekende winnaar was de Nirvana-frietaardappel in 2022.

De Haagse slagerij Dungelmann, hofleverancier sinds 2013, levert kroketten die ook de koning zelf waardeert. In 2013 werd de Oranjekroket geïntroduceerd, een snack die Willem-Alexander symbolisch verbindt met koningin Máxima door een oranje jasje en Argentijnse steak-ragout. Ook Máxima heeft verschillende naar haar genoemde snacks, waaronder een gepaneerde speklap en een grote kroket van 150 gram, geïnspireerd door haar Argentijnse achtergrond. Koningin Máxima bezocht zelf een snackbar in Vlissingen en het SVO Frituurcollege om de ambachtelijke snackbereiding te observeren.

In België is prins Laurent een bekende voorvechter van de frietcultuur, met initiatieven om frieten als cultureel erfgoed erkend te krijgen en een erefunctie binnen de frietbranche. Ondertussen heeft Nederland nog geen officiële ‘koninklijke friet’ omdat geen frietfabrikant of frituurzaak al honderd jaar bestaat; Schraven in Breda, met 90 jaar ervaring, is een veelbelovende kandidaat. Verwacht wordt dat binnen tien tot twaalf jaar mogelijk het predicaat ‘koninklijke frietverkoper’ aan een Nederlandse zaak kan worden toegekend, waarmee ook deze snack een koninklijk statuut krijgt.